بسیاری از ما روزانه از زیورآلات مختلفی استفاده میکنیم و شاید کمتر اتفاق می افتد که در مورد تاریخچه پیدایش زیورآلات فکرکنیم و یا از خود سوال کنیم که در گذشته استفاده از زیورآلات چه مفهومی داشته و تاریخچه ی استفاده از زیورآلات به چه زمانی می رسد؟
به نظر می رسد که تاریخچه ی پیدایش زیورآلات به حدود 75000 سال پیش برمی گردد، همان سنی که برای قدیمیترین زیور کشف شده تخمین زده شده است. قدیمیترین زیورآلات کشف شده اغلب از جنس پوست و چرم حیوانات و یا مهره هایی تزئین شده با دندان و استخوان حیوانات، پر و یا صدف های مختلف بوده اند که امروزه به زیورآلاتی همچون دستبند طلا، گوشواره نقره، دستبند نقره دخترانه، زنجیر نقره مردانه و … ختم شده است. اما چه چیزی اجداد ما را راغب به ساخت چنین زیورآلاتی کرده است؟ هر پاسخ به این سوال تنها می تواند نظری باشد، اما امروزه طبیعت انسان و تاریخ ثبت شده ممکن است به کشف دلیل اینکه چرا انسان دوست دارد از زیورآلات استفاده کند، کمک نماید.
هنگامی که “نیازهای اولیه” مانند نیاز برای بقا برآورده شوند، “نیازهای ثانویه” وجود دارند که شروع به پدیدار شدن می کنند.
هرم معروف Maslow از سلسله مراتب نیازهای ما نشات گرفته و نشان می دهد که ما به عنوان انسان، دارای چندین لایه از نیازهایی هستیم که در صورت برآورده شدن آنها احساس رضایت از زندگی خواهیم داشت. در اولین مرحله نیازهای فیزیکی از جمله گرسنگی و تشنگی قرار دارند. رده ی بالاتر نیاز به امنیت است که اجداد ما را به ساخت سرپناه و یافتن روش های برای در امان ماندن از دست حیوانات شکارچی واداشت. فراتر از این سطوح ابتدایی برخی از نیازهای ثانویه ما آغاز میشوند و دقیقا همین نیازها بودند که انسانها را تشویق به ساخت و استفاده از زیورآلات کردند. در این بخش چندین دلیل برای استفاده از زیورآلات در طول زمان بیان شده است که شامل استفاده از زیورآلات به منظور جلب توجه و یا استفاده از زیورآلات به منظور نشان دهنده جایگاه و شان اجتماعی می باشد که هر کدام به صورت جداگانه توضیح داده می شود.
استفاده از زیورآلات به منظور جلب توجه
یکی از نیاز های رده های بالایی در هرم Maslow “نیازهای اجتماعی” هستند که نیازهای عاشقانه ی ما را نیز در بر میگیرند. بسیاری از حیوانات زیبایی های خاصی برای جلب توجه جنس مخالف دارند. یکی از معروف ترین این حیوانات طاووس ها هستن که به سبب پر های رنگارنگ و بسیار زیبا نظر هر بیننده ای را به خود جلب میکنند و شاید در گذشته اجداد ما متوجه این موضوع شده و از پر طاووس به عنوان زیورآلاتی برای جلب توجه استفاده میکرده اند. استفاده از زیورآلات مختلف و مطابق با توانایی های اجداد ما برای جلب توجه جنس مخالف استفاده میشد و افراد سعی در ساخت زیورآلاتی رنگارنگ و با استفاده از موادی که در طبیعت یافت میشد، داشتند.
استفاده از زیورآلات به عنوان نشانی از موقعیت اجتماعی
در اوایل دوران قبل از میلاد، ساخت زیورآلات به عنوان کاری خلاقانه محسوب می شده است و کسی که قدرت ساخت و استفاده از این زیورآلات را داشت به نوعی شخصی هوشمند و مبتکر به حساب می آمد و از این رو تاثیراتی نیز بر روی موقعیت اجتماعی او داشت و بر محبوبیت او می افزود.همانطور که قدمت استفاده از زیورآلات با گذر زمان افزایش یافته بود و از متریال گرانبها در ساخت زیورآلات استفاده میشد، ساخت و استفاده از زیورآلات جدا از اینکه نشانی از خلاقیت و نوآوری باشد، تبدیل به وسیله ای اشرافی و نشان دهنده ی ثروت شد و استفاده از زیورآلات گرانبها در میان پادشاهان و افراد ثروتمند گسترش پیدا کرد و هرچه شخص و خانواده ای زیورآلات بیشتری به تن میکردند ثروتمندتر به حساب می آمدند.
باز هم نیاز به داشتن ثروت و موقعیت اجتماعی مطلوب را می توان با نیاز اساسی تر برای جلب توجه جنس مخالف مرتبط کرد. هدایای گران قیمت طلا و جواهر نیز جزوی از خصایص افراد ثروتمند گردید، هدایای گران قیمت از طرفی نشانی از عشق و علاقه بودند، اما در ورای این مفهوم نشانی از توانایی مالی و قدرت اداره ی یک زندگی جدید بود.
موقعیت اجتماعی نه تنها تفاسیری همچون ثروت، موفقیت و مهارت دارد بلکه گاهی تعلق به گروهی خاص نشانی از یک موقعیت برجسته است. استفاده از زیورآلات خاص گاهی در میان اعضای گروه های منحصر بفرد نیز به چشم میخورد و این روند امروزه نیز ادامه دارد، همچنین برای نشان دادن دلبستگی و تعلق به شخصی خاص از زیورآلات خاصی استفاده میشود که میتوان به زیورآلات ست همچون دستبندهای ست دخترانه و پسرانه، گردنبند های ست دخترانه و پسرانه و یا به عنوان نشانی بارزتر به حلقه های ست اشاره کرد.
استفاده از زیورآلات برای به دست آوردن انرژی و قدرت آنها
برای هزاران سال، انسانها اهمیت و معنای خاصی را به سنگ های قیمتی، فلزات و قطعات جواهرات داده اند. مصریان باستان طلسم ها و جادو های فراوانی را با استفاده از سنگ ها ی مختلف انجام میدادند و باطل کردن هر طلسمی سنگ مخصوص خود را می طلبید. بعد ها آنها برای دفع انواع طلسم ها نیاز داشتند تا این سنگها را همواره با خود به همراه داشته باشند و از این رو آنها را تبدیل به زیورآلات خاص مانند گردنبند و انگشتر کرده و آنها را به تن میکردند.
همچنین دسته ای از سنگها به دلیل خاصیت محافظت و انرژی که درون خود داشتند مورد استفاده قرار گرفتند و هر شخصی متناسب با خود میتوانست از انرزی سنگ مشخصی بهره ببرد که امروزه آنها را با نام سنگ ماه تولد می شناسیم و به وفور در میان مردم استفاده می شوند. در فرهنگ ایرانی نیز برخی از سنگها به سبب خاصیت درمانی بسیار مورد توجه هستند و به همراه داشتن این سنگها میتواند اشعه ها و انرژی های مزاحم را از شما دور کند.
